استرس در كودكان

گاهى اوقات ما والدين تصور مى كنيم كه استرس هاى درونى ما را كودكانمان به هيچ وجه ندارند. اما واقعيت اين است كه كودكان نيز احساسات مربوط به خود را دارند و به عبارتى مطابق با شرايط سنى شان از احساسات زيادى برخوردارند...

 استرس در كودكان

گاهى اوقات ما والدين تصور مى كنيم كه استرس هاى درونى ما را كودكانمان به هيچ وجه ندارند. اما واقعيت اين است كه كودكان نيز احساسات مربوط به خود را دارند و به عبارتى مطابق با شرايط سنى شان از احساسات زيادى برخوردارند. آنها هم همانند بزرگسالان استرس را احساس مى كنند و چنانچه از نحوه برخورد با آن آگاهى كامل نداشته باشند، بدون شك دچار آسيبهايى خواهند شد. كارشناسان تحقيقات وسيعى را درباره كودكان، نوع استرس آنها، احساس آنها و برخورد با اين حس و توقعات آنها از والدين و همراهى آنها در برخورد با اين حس انجام دادند و مشخص شد كه كودكان با استرس هاى سالم و ناسالمى درگير هستند. آنها از والدين خود انتظار دارند كه بدون اينكه راجع به اين موضوع با آنها صحبت كنند، احساس آنها را درك و در برخورد با استرس به آنها كمك كنند.

نكته حائز اهميت در اين زمينه، داشتن آگاهى كافى براى والدين است. آنها بايد به كودكان خود آموزش دهند كه چگونه احساسات و عواطف خود را شناسايى و با والدين خود در ميان بگذارند. با توجه به تجربيات پدر و مادر اين امكان وجود دارد كه از راه هاى سالم با اين مشكل برخورد كنند. والدين با ارائه مهارتهاى سالم به فرزندان خود به آنها كمك مى كنند تا در طول زندگى با هر نوع استرس و فشارى روبرو شده و بتوانند بر آن غلبه كنند. آنها طى مصاحبه با كودكان متوجه شدند كه چه چيزهايى بيشتر باعث توليد استرس در اين سنين مى شود. نمرات و تكاليف مدرسه ۳۶ درصد، مشكلات خانوادگى ۳۲ درصد، دوستان، همكلاسيها، اذيت و آزار و مورد تمسخر واقع شدن توسط آنها ۲۱ درصد، باعث ايجاد استرس در كودكان مى شود.روشهايى كه كودكان براى مقابله با استرس خود به كار مى برند شامل اين موارد است:

• بازى كردن و انجام كارهاى فعال : ‏۵۲ درصد
• گوش كردن به موسيقى : ۴۴ درصد
• تماشاى تلويزيون يا پرداختن به بازيهاى كامپيوترى : ۴۲ درصد
• صحبت كردن با دوستان :۳۰ درصد
• عده اى از كودكان سعى مى كنند تا راجع به اين موضوع اصلاً فكر نكنند : ۲۹ درصد
•  با خوردن غذا : ۲۶ درصد
• خلق وخوى خود را از دست مى دهند : ۲۳ درصد
•  با والدين خود صحبت مى كنند :۲۲ درصد
•  گريه مى كنند : ۱۱ درصد

بيش از ۲۵ درصد كودكان مورد بررسى وقتى دچار استرس مى شوند، براى رهايى از اين حالت سر خود را با دستمالى بسته و راه مى روند، يا سر خود را به در و ديوار مى كوبند. اين قبيل از كودكان از روشهاى ناسالمى مثل غذا خوردن زياد و يا مخفى كردن مشكلات نيز استفاده مى كنند. گاهى بروز برخى رفتارهاى ناشايست باعث شگفتى والدين مى شود. بعضى وقتها ممكن است فرزند شما دچار خشم، استرس، ناراحتى و عصبانيت شود اما نمى تواند اين احساس را براى شما بازگو كند و در نتيجه به يك كوه آتشفشان تبديل مى شود. در اين شرايط ديگر نمى تواند آرام بنشيند و با بروز برخى رفتارهاى ناراحت كننده شما را شوكه خواهد كرد.

برخى از كودكان وقتى كار نادرستى انجام مى دهند، از خود شكايت مى كنند و احساس شرمندگى و خجالت دارند و در نتيجه با آسيب رساندن به خود، ناراحتى خود را نشان مى دهند. همه كودكان در مصاحبه با كارشناسان گفتند كه در هنگام چنين احساسهايى نياز به همراهى و مشورت والدين خود دارند و تنها با كمك آنها مى توانند از مشكلات رهايى پيدا كنند. بنابراين ما به والدين توصيه مى كنيم كه با فرزندان خود صميمى باشند و سعى كنند حتى الامكان زمانى را هم براى بودن در كنار فرزندان خود اختصاص دهند.

چه كـــارى از دست والـــــدين برمــــى آيد ؟

والدين ممكن است نتوانند از بروز احساساتى مثل خشم، عصبانيت، ناراحتى در فرزندان خود جلوگيرى كنند اما مى توانند ابزار و راه كارهايى را كه براى غلبه بر اين احساسات وجود دارد، به فرزندان خود معرفى و يا در اختيار آنان قرار دهند.

صــــداى خود را بالا نبـــريد

وقتى متوجه عصبانيت و ناراحتى فرزندتان شديد، سعى نكنيد با صداى بلند از او سؤالى كنيد يا با گفتن كلماتى مثل: خوب، حالا مگه چى شده؟ دنيا كه به آخر نرسيده آن را متهم جلوه دهيد.

به سخنان فـــــرزند خود خوب گــــوش دهيد

به آرامى از فرزند خود سؤال كنيد چه موضوعى باعث ناراحتى اش شده است و سعى كنيد فقط شنونده باشيد. با علاقه و صبر و حوصله به سخنان او گوش دهيد و از هرگونه پيشنهاد، داورى، نصيحت و امر و نهى پرهيز كنيد. با اداى كلمات و جملاتى سعى كنيد به فرزندتان القا كنيد كه متوجه احساس اش شده ايد و با او كاملاً هم عقيده هستيد. به طور مثال وقتى كودكتان موضوعى را براى شما تعريف كرد با اداى جملاتى مثل: «من هم اگر جاى تو بودم، ناراحت مى شدم»، «تعجبى نداره عصبانى شدى چون كار آنها زشت بوده است» و ارائه جملاتى مشابه به فرزند خود بفهمانيد كه او را درك مى كنيد و احساسش را متوجه مى شويد. اين رفتار باعث مى شود تا كودكتان با شما رابطه خوبى برقرار كند و به شما نزديكتر شود. اين احساس براى زمان هاى ناراحتى، استرس و خشم براى او كاملاً خوب است. فرزند شما بايد بداند والدينى دارد كه حامى او هستند و او را درك مى كنند.

احســــاس آنها را نامگـــــذارى كنيد

اكثر كودكان هنوز نامى براى احساسات خود ندارند. اگر فرزند شما احساس خشم و ناراحتى كرد با استفاده از كلمات به تشخيص احساس او كمك و او را در نامگذارى احساسش يارى كنيد. چنانچه آنها به احساس خود و نام آن آگاه باشند، نحوه بيان بهترى خواهند داشت و بهتر مى توانند با شما رابطه برقرار كنند.