چگونه از چاقی كودكان جلوگیری کنیم؟

چاقی و اضافه وزن کودک یکی از مشکلاتی است که خانواده‌های زیادی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. برای کنترل و مدیریت وزن بچه‌ها می‌توان از راهکارهایی استفاده نمود.

با بکاربردن راهکارهای زیر بطور هوشمندانه می توانیم با چاقی کودکان مقابله نماییم:

1- تغذیه انحصاری نوزاد با شیر مادر به خصوص در ماه‌های اولیه زندگی؛ چرا كه فاكتورهای منحصر به فرد موجود در شیر مادر قادرند تغییرات دائمی در سیستم‌های فیزیولوژیكی و اندام‌های شیرخواران ایجاد و آنها را در برابر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها از جمله چاقی مصون دارند.

2- شروع تغذیه تكمیلی به موقع نه زودتر نه دیرتر از پایان (4-6 ماهگی) و انتخاب نوع غذاها و تنوع آنها از نظر كمیت و كیفیت منطبق با روند رشد وزنگیری كودكان توأم با ادامه شیردهی مادر تا پایان دو سالگی باید باشد.

3- عدم مقایسه كودك با سایر كودكان و پایش و كنترل رشد وزنگیری كودك با خودش

4- زدودن باورهای غلط از ذهن مادران به خصوص اول‌زاهایی كه سلامتی و زیبایی كودك خود را با چاقی ارتباط می‌دهند.

این مادران اغلب با توسل به زور و اجبار یا بهره‌گیری از انواع داروهای اشتهاآور، مكمل‌ها و جوشانده‌های مختلف تلاش می‌كنند تا كودك خود را چاق‌تر كنند؛ این عمل به خصوص در مورد نوزادانی كه زمینه ژنتیكی ابتلا به چاقی را دارا می‌باشند (مادر، پدر یا هر دوی آنها چاق باشند) اصلا توصیه نمی‌شود.

5- پس از تعیین آگاهی از میزان نیاز واقعی فرزند خود، یك رژیم غذایی متناسب و متعادل و سالم برای وی تهیه كرده و در صورت مصرف غذاهای بسته‌بندی شده، برچسب‌های غذایی روی آن را بخوانید و از وجود مقدار كافی انواع میوه، سبزی و غلات كامل در رژیم غذایی عرضه شده اطمینان حاصل كنید.

6- مهرورزی و ابراز محبت پدر و مادر به كودك و پاسخگویی به نیازهای عاطفی و روحی بچه‌ها از طرف والدین در تغذیه متناسب كودك بسیار موثر بوده و عدم برخورداری از مهر و محبت پدری یا مادری و یا هر دو آنها از عوامل تاثیرگذار بر روند بی‌رویه وزن‌گیری و پرخوری برشمرده می‌شود.

7- خواب دیرهنگام شبانه كه موجبات اختلال در روند ترشح و عملكرد هورمون‌ها، به هم ریختگی روند رشد جسمی و گسترش فكر و اندیشه، نحوه توزیع و انباشتگی چربی‌ها و عدم رغبت كودك به خوردن صبحانه و سایر وعده‌ها خواهد شد.

8- حذف و كاهش استفاده از غذاهای آماده و آسان دسترس حاوی كالری متراكم و فاقد مواد مغذی لازم مانند انواع ساندویچ، همبرگر، پیتزا، سیب‌زمینی سرخ كرده و سس‌های چرب و جایگزینی آن با غذاهای كم كالری ولی متراكم با مواد مغذی مورد نیاز كودك.

9- تعدیل مصرف چربی‌ها، روغن‌ها و قندهای تصفیه شده به هنگام طبخ غذا در منزل و عدم گنجاندن میانوعده‌های غذایی پرانرژی و فاقد مواد مغذی لازم مانند چیپس، پفك، نوشابه و هله‌هوله‌های رنگارنگ.

10- عدم تغذیه كودكان در حین تماشای برنامه‌های تلویزیون

11- افزایش استفاده به موقع و كافی از فیبرهای محلول و یا نامحلول با گنجانیدن تدریجی غذاهای تهیه شده از غلات، حبوبات و سبزیجات مختلف در تغذیه روزمره

12- افزایش مقدار لبنیات دریافتی حداكثر تا میزان 2/5 واحد (هر واحد لبنیات معادل 1 لیوان شیر یا ماست می‌باشد) لازم به یادآوری است عادت كودكان به میل نمودن بیش از حد نیاز شیر موجبات كم‌خونی و برخی از بیماری‌ها را فراهم می‌كند پس توصیه می‌شود كه به اصل تعادل و تنوع در تامین نیاز روزانه كودك‌تان كاملا توجه فرمایید.

13- كاهش زمان بی‌تحركی كودك به علت گرایش به بازی‌های رایانه‌ای و یا تماشای برنامه‌های تلویزیونی (حداكثر مدت زمان نشستن در مقابل تلویزیون 1/5-2 ساعت در روز) نبایستی فراتر رود.

14- افزایش مدت سرگرمی‌ها و بازی‌هایی كه توأم با فعالیت بدنی و دسته‌جمعی در هوای آزاد باشد.

در سنین پایین برخی از والدین، كودكان را به دلیل كند راه رفتن در كالسكه می‌گذارند كه باید از این كار اجتناب و انگیزه تحرك و جنب و جوش آنها برانگیخته گردد.

15- خودداری جدی و دایمی از به كارگیری روش‌های پاتكا

به مادران توصیه و تأكید می‌شود كه در تغذیه كودك‌شان در ایام نوپایی، كودكی و نوجوانی از به كارگیری روش پاتكا جدا خودداری نمایند. (پاداش، التماس، تهدید، كودك‌سالاری، انحراف ذهن به هر وسیله‌ای)

پاتكا یعنی دادن پاداش یا التماس و اجبار به خورانیدن لقمه‌ای بیشتر و یا جرعه‌ای افزون‌تر و یا میل نمودن حتمی تمامی غذای داده شده و اتمام اجباری مقدار غذای سرو گردیده و یا برعكس تهدید كودك به اعمال تنبیه‌های جسمی و روحی و یا قطع امتیازات داده شده و یا تغییر جهت 180 درجه و تن در دادن به كودك سالاری و اجرای بی‌چون و چرای خواسته‌های غیرمنطقی یا نامقبول كودك و از همه بدتر ایجاد انحراف فكر و حواس‌پرتی برای هدایت لقمه‌ای غذا به دهان كودك با ادا و اصول‌هایی نامعقول و درآوردن صداهای عجیب و غریب و یا با نشانیدن بچه در مقابل فرستنده‌های تلویزیونی و یا DVD و مشغول نمودن آنها به تماشای انواع كارتون‌ها و فیلم‌های عجیب و غریب.

16- نظم در ساعات غذا خوردن و عدم حذف صبحانه و میان‌وعده‌ها و تغذیه در مكان مشخص و استفاده از ظروف اختصاصی صرف غذای كودك.

17- قصور و بی‌توجهی پدر و مادر یا تنبیه‌های بی‌مورد آنها با خورانیدن و یا خرید تنقلات بی‌ارزش رنگارنگ نبایستی جبران گردد كه خود عذر بدتر از گناه تلقی و زمینه‌ساز بروز اضافه‌وزن و چاقی و بیماری‌های ناشی از آن در كوتاه و بلندمدت می‌گردد.

18- عدم نشان دادن ابراز محبت و تشكر والدین، مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها و عمه و خاله و ... به صورت تقدیم انواع خوراكی و تنقلات رنگارنگ و زمینه‌سازی ناآگاهانه كودك به ناخنكزدن و ریزه‌خواری و بیشخوری.

19- كاهش استرس و اضطراب و دل نگرانی‌های كودكان و نوجوانان كه به صورت پرخوری و ریزه‌خواری نمود پیدا كرده و به عنوان یك عامل تسكین شرطی در می‌آید.

20- تحلیل برنامه غذایی روزانه كودكتان و بررسی یادآمدهای تغذیه هفتگی و شناخت و تعیین اشتباهات به عمل آمده در تغذیه و تحرك روزانه و رفع تدریجی روش‌های غلط به كار برده شده و اشتباهات به عمل آمده

21- رفتن به رستوران‌های دارای غذاهای آماده را به حداكثر یك بار در هفته محدود نمائید.